Правілы пастаноўкі працяжніка §61

1. Працяжнік ставіцца паміж дзейнікам і выказнікам: калі абодва галоўныя члены сказа выражаны назоўнікам у назоўным склоне і пры выказніку адсутнічае дзеяслоў-звязка. Напрыклад:

2. Працяжнік ставіцца перад абагульняльным словам пасля аднародных членаў. Напрыклад:

3. Калі пасля аднародных членаў перад абагульняльным словам ужыта пабочнае слова або спалучэнне слоў словам, адным словам, карацей кажучы, то працяжнік ставіцца перад пабочным словам, а пасля яго – коска. Напрыклад:

4. Калі аднародныя члены сказа стаяць у сярэдзіне сказа пасля абагульняльнага слова, то перад імі ставіцца двукроп’е, а працяжнік – пасля іх. Напрыклад:

5. Працяжнік ставіцца паміж аднароднымі членамі сказа, калі прапушчаны супраціўны злучнік. Напрыклад:

6. Працяжнік ставіцца перад злучнікам і паміж двума членамі сказа, калі другі з іх выражае вынік, хуткую змену падзей, нечаканасць. Напрыклад:

7. Калі злучнік і звязвае два аднародныя выказнікі, з якіх другі выражаны ўсечанай формай дзеяслова, то паміж імі заўсёды ставіцца працяжнік – перад злучнікам або пасля яго. Напрыклад:

8. Працяжнік ставіцца перад недапасаваным азначэннем, выражаным неазначальнай формай дзеяслова ці спалучэннем з гэтай формай. Напрыклад:

9. Працяжнік ставіцца перад неразвітым або развітым прыдаткам, які стаіць у канцы сказа: калі ў прыдатку тлумачыцца, удакладняецца змест азначаемага назоўніка і перад ім без змянення сэнсу можна ўставіць словы іменна, а іменна. Напрыклад:

10. Працяжнік ставіцца ў няпоўных складаных сказах на месцы прапушчанага члена сказа. Напрыклад:

11. Калі ўстаўная канструкцыя знаходзіцца паміж часткамі, дзе павінна ставіцца коска, або ў канцы самой устаўной канструкцыі ёсць гэты знак прыпынку, то коска спалучаецца з працяжнікам і ставіцца перад другім працяжнікам. Напрыклад:

12. Працяжнік ставіцца паміж часткамі складаназлучанага сказа, калі ў другой частцы падкрэсліваецца вынік у адносінах да першай, калі перадаецца нечаканасць, хуткая змена падзей або супрацьпастаўленне. Напрыклад:

13. Працяжнік ставіцца ў бяззлучнікавых сказах паміж часткамі: калі ў першай частцы ўказваецца на ўмову або час дзеяння, пра якое паведамляецца ў другой частцы. Напрыклад:

14. Працяжнік ставіцца паміж двума словамі, якія абазначаюць прасторавыя, часавыя або колькасныя межы (гэтыя словы замяняюць словазлучэнні з прыназоўнікамі ад (з) … да. Напрыклад:

15. Працяжнік ставіцца паміж двума ці некалькімі найменнямі ў назвах вучэнняў, законаў, падзей і інш. Напрыклад:

16. Працяжнік не ставіцца, калі выказнік, выражаны ўсечанай формай дзеяслова, інтанацыйна не выдзяляецца. Напрыклад:

17. Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам, выражанымі назоўнікам або назоўнікам і займеннікам ці прыметнікам, не ставіцца: калі паміж галоўнымі членамі сказа стаіць прыслоўе або часціца. Напрыклад:

18. Працяжнік можа ставіцца пры сэнсава-інтанацыйным выдзяленні: выказніка. Напрыклад:

19. Працяжнік можа ставіцца ў няпоўных простых сказах на месцы прапушчанага члена сказа. Напрыклад:

20. Працяжнік можа ставіцца ў сказе, каб пазбегнуць двухсэнсоўнасці выказвання. Напрыклад:

21. Працяжнік можа ставіцца для выдзялення ўстаўных канструкцый. Напрыклад: